Prof. Dr. Hüseyin ŞEYHANLIOĞLU

Kütahya Dumlupınar Üniversitesi

Orta Doğu Uzmanı

hseyhanlioglu@gmail.com

İslam Dünyası ve Filistin’in Kurtuluş Yolu

Son ilahi mesajı insanlığa ulaştırmak yani İlayı Kelimatullahı cihana yayma davasında bulunan Müslüman Araplar liderliğindeki İslam Dünyası, Arabistan çöllerinden çıkıp bir asırdan kısa bir sürede üç kıtaya yayıldı (640-1250).

Bu süreçte iç ve dış sebeplerle duraksamalar ve hızlı ilerlemeler görülmüşse de esaslı olarak, İslam Dünyası’nın 640-2000 yılları arasında tarihte beş kez kırılma/yükselme, noktasına geldiği görülmektedir: Hz. Ali dönemi (660), Emevi-Abbasi çatışması (750), Haçlılar (1100), Moğollar (1250) ve Osmanlı sonrası son dönem (1908-2025). Bu kırılmaların dördünde de İslam Dünyası güçlenerek ayağa kalkarken son döneminde de aynı yolu kullanabileceği görülmektedir.

Bu yazıda günümüze ilham kaynağı olması açısında, 12. asırdaki İslam Dünyası’nın Haçlı-Moğol istilasından kurtuluş sürecini, Selahaddin’i Eyyubi örneği ve genel bir tarih bakış açısıyla anlatmaya çalışacağız.

 Dört Halife ve Emeviler Dönemi (632-661/751)

Arabistan yarımadasında birlik kuran İslam dünyası; çiçeklerin özünden bal üretmek için çöllere, ovalara, dağlara vuran, seçkin bir arı grubu gibi Allah yolunda; Anadolu, Afrika ve İran’a yöneldiği birinci dönemdeki (630-750) Müslümanların, bu dönemde Kudüs, Rey, Herat, Buhara, Şam, Diyarbekir, Keyrevan ve Kuzey Afrika üzerinden, gemileri yakarak Avrupa’ya aktığı görülmüştür. 711 yılında Tarık Bin Ziyad, Fransa’ya doğru yürürken; 40 yıl sonra Salih Bin Ziyad, Talas savaşında Türkleri de yanına alarak Çinlileri, Çin seddinin arkasına en az bin yıl gömdüler. Mücahidler, İskender’in aşamadığı Afganistan üzerinden Türkistan ve Hindistan kapılarını açarak, günümüzdeki çekirdek İslam Dünyası’nı kurdular.

İkincisi, zafere alışan Müslüman Arapların, Arap üstünlüğü ve Ehli Beyt düşmanlığı gibi sebeplerle; Ebu Müslimi Horasani’nin, Abbasi Ehli Beyti’yle Emevileri devirdiği ve başkenti Şam’dan Bağdat’a taşıdığı 8. Asrın son çeyreğinde fetret dönemi yaşanmıştır. Başlıca sebebi ise Emevilerin, şerrinden emin oldukları dostlarını uzaklaştırması ve düşmanlarına iktidarı vermeleri olduğu görülmüştür. Bu dönemde Endülüs Emevileri, ilimde zirve yapıp İspanya’da 15. asra kadar yaşadılar. On bin kişiyle Endülüs’ü alan Müslümanlar, milyonluk nüfusa sahip şehirlerini, binlerce hamamın ve milyonlarca kitabın bulundauğu kütüphanelerin olduğu Malaga, Kurtuba, Tuleytula ve İşbiliye’yi, 50 000 kişilik orduya sahip, hayatından sadece iki kez yıkanan pasaklı Elzabetle ittifak kuran Fernando’ya teslim etmiş ve 1492 yılında El Hamra Sarayı’ndan, Arabın Ah Ettiği Tepe’de, imdatnamelerden cevap alamadan, surlardan atlayarak, denizlerde boğularak ve kitaplarıyla beraber boğularak, tıpkı Bağdat gibi can verdiler.

Üçüncüsü, Buhara, Semerkand, Şiraz, Şam, Kahire, Harran, Kurtuba, Keyrevan ve Bağdat,  Beytül Hikmelerinin (Bilgi Evleri) sabahlara kadar ilim ve proje ürettiği, sokakların kandillerle aydınlatıldığı; Farabi, Harezmî, İbni Sina ve İbni Rüşdlerin Aristo’ya şerh ve nazire yaptıkları, Cabir Bin Hayyan’ın, “atom bombası” fikrini Harran’da ortaya attığı, güneşten gelen ışığın, yer çekimine rağmen neden yükseldiğini tartıştıkları, Akdeniz haritasını, ay-güneş-dünya mesafelerini ölçtükleri, Güney Amerika’yı dahi çizen Piri Reis’in de ilham kaynağı olan İdrisi’nin dünya ve uzay haritasını yaptığı, El Cezeri’nin robotları inşa ettiği dört asırlık muhteşem bir dönem (800-1200).

Bu dönem Bereketli Hilal’in; Sümer, Anadolu ve Mısır’ın birleşerek yazı, para, kanun ve ilim ürettiği insanlığın ilk döneminden de üstün olduğu görülmektedir. Bu dönem sefahate alışan ve dağılan Müslümanların, 11. asırda Batıdan gelen aç-sefil Haçlılar ve doğudan gelen kıyametin zebanileri Moğollar tarafından, kitaplarıyla beraber Dicle nehrine atılarak yok olma noktasına geldiği görülmüştür. Bu dönem iç barışı sağlayan Selahaddini Eyyubi’nin Kudüs’ü fethi (1187) ve Sultan Baybars’ın Ayn Callut Savaşı’ında Moğolları yenmesiyle(1260) son bulmuş ve Selçuklu-Osmanlı damarlarından İslam Dünyası, kısa sürede tekrar dirilmiştir.

Dördüncü dönem ise 1299-1900 yılları arasında Türklerin liderliğindeki Müslümanların, Seyitgazi, Seyitömer, Sögüt, Domaniç ve Bilecik rahminde, küçücük Karacaşehir’in köy camiisinde adına hutbe okutarak doğmaya başlayan Osmanlı İmparatorluğunun, İslam Dünyasını, Diyarı Rum’a-cihad odaklı toplandığı yaşadığı, Emevi ve Abbasileri da aşan muhteşem bir dönem olmuştur. İslam, Balkan dağlarına kazınmıştır.

Haçlılar ve Moğollar Arasında Makasa Giren İslam Dünyası

19. Asrın başında Türkistan ve Rumeli’nin kilidi İstanbul fatihi Türklerin içine düştüğü Tatar-Türk fitnesi, saray ve sefahat odaklı yönetimin sonucu olarak özellikle Kanuni’den sonra ordunun başına sefer çıkmayan Padişahların karşısında; Avrupa’nın, Amerika ve Hindistan’ı arayan ve gayretli sömürgecilik, Avrupa ülkelerinin İslam Dünyasını by-pass ederek denizleri kontrol ettiği yeni ticaret yollarını açmasıyla, bugünkü tüm acıların da sebebi olan İmparatorluğun en uzun yüzyılı olan 1700-1800 arası dönemdir.

Selahaddin’i Eyyubi İslam Dünyasını Nasıl Kurtardı?

Abbasi, Selçuklu ve Zengilerin mirasını devralan, Mısır ve Suriye’deki iç düzeni sağlayan Selahaddin (1173-76) “Dostlarıyla savaşanlar, düşmanlarıyla uğraşamazlar” düşüncesiyle, öncelikle Irak, Suriye, Anadolu ve Mısır birliğini kurdu (1176-1182). Haçlı ve Haşhaşiler arasında bile Haçlıları bölgeden kovmayı öne aldı. Harran’dan başlayan Kudüs’ü geri alma yürüyüşüne, elinde, Bağdat’ta yapılan ve 1969 yılında yakılan minderiyle, Hayati Harrani Hz.lerinin duasıyla Mescidi Aksa’yı kıblesi yaparak yola çıktı.

Bugün Şanlıurfa’nın Harran ilçe sınırları içinde bulunan Hayati Harrani ve hemen yanıbaşından bulunan İmam Muhammed Bakır Camii ve türbesi (Fotoğraf: Hüseyin ŞEYHANLIOĞLU-2025)

Selahaddin, Haçlılara karşı savaşmak için “Bana, Diyarbekir’i verirsen” şartını öne süren Hasankeyf Emiri Nureddin Muhammed’e şehri alır ve ona devreder. Aynı şekilde Halep Emiri II. İmadüddin Zengi’ye de Halep karşılığında, Suruç’tan Nusaybin’e kadar olan toprakları verir. Böylece Bağdat’taki Halife’nin de desteğiyle içerde birlik sağlanmış ve Kudüs yolu açılmış oldu (1183).

Fatih’in İstanbul’u daima hayatının kıblesi ve rüyası olarak görmesinden 225 yıl önce Selahaddin, bu konuda göz zevkine engel olan, kardeşi Turan Şah’ı dahi görevden alır ve dört yıl sonra Hıttin savaşında Haçlıları imha eder. Selahaddin, bir haftada Kudüs’ün etrafındaki, Gazze dahil 52 şehri ve bir yıl sonra Kudüs’ü alacak(1188), minderini yerine koyacak ve Haçlılar buradan 712 yıl uzaklaştıracaktır.

Yemen, Mısır, Suriye ve Anadolu’ya sahip olsa da 1193 yılında vefat eden, sadece Şam’da gezdirilen beyaz kefene sahip olan Selahaddin’in vefatından sonra kurulan İslam Birliği, Memlük ve Harezmşah Celaleddin’in hırsıyla bazen kırılmalar geçirse de 1517-1917 yılları arasında, Yavuz Sultan Selim’in üstüne gayretiyle 8 yılda, 400 yıla varacak kadar kurumsallaştırıldı.

1917 yılında Kudüs ve Şam’ı işgal eden İngiliz-Fransız Komutanlarının (Allenby/Gouraud) ilk işi Selahaddin’in mezarın gidip, “Ayağa kalk Selahaddin! Biz 700 yıl sonra geri geldik” olur. 

İdrisi Bidlisi’nin öncülü olan âlim, diplomat ve mücahit, Selahaddin’in komutanlarından Şerif İsa El Hakkâri adına Kudüs’te bugün bile cadde bulunmaktadır.

Son bir buçuk asırda “böl, parçala ve savaştır” yöntemleriyle İslam Dünyası, sel üzerindeki çöpler gibi toplanıp dağıtılıyor. Örneğin, sadece iki gün önce bir sahur vaktinde Batı’nın son karakolu İsrail tarafından, tek bombayla en az 500 kişi Gazze’de şehid oldu. Anneler çocuklarını sahura kaldırmak isterken babalarıyla beraber hepsini mezara götürdüler. 7 Ekim’den bu yana da ortalama 60 000 kişi şehid olmuştur. İslam dünyası, askeri ve ekonomik somut bir adım atamıyor. Batı(l) Dünyası tıpkı Endülüs’te olduğu gibi parasını da Araplardan alarak (Suudi-BAE gibi), diğer Arabı (Filistin/Irak-Libya-Sudan-Yemen gibi) gibi öldürüyor. İslam Dünyası’nın işbirliği ve olmayan teşkilatlarının en büyük barakası olan (İslam İşbirliği Teşkilatı/İİT) Filistin’de olan olaylara bakmaya bile utanmıyor.

Oysa Batı ve Çin arasında kızışan bir 21.yy dünya savaşı var ki; İslam Dünyası burada güç boşluğunda olsa da hala hayati derecede önemlidir. Örneğin; İslam Dünyası’nın ABD ve Çin savaşının küresel hâkimiyet merkezi olan jeo-stratejik coğrafyası, Avrupa-Hindistan arasında İsrail merkezli IMEC ve Çin’in Kuşak-Yol faaliyetleri çatışması, 21.yy küresel hakimiyetin merkezi olacak Başkenti Kudüs olan Büyük İsrail devletinin kurulması..

Panama ve Gröndland’a çökmeye çalışan ABD, neden Dünya ticaretinin %30’unun geçtiği Kızıldeniz’in kapısını işgal etmek istemesin? ABD-İngiltere’nin burayı kontrolü halinde İsrail, Ben Gurion kanalını yapacak ve Süveyş Kanalı, iki asır sonra tamamen işlevsiz hale gelebilir.

Bunlara karşı olarak, batıl davasında, insanı, hayvanı ve bitkileri ifsat eden bu küresel Evangeslit-Siyonist çeteye karşı öncelikle etnik ve mezhep üstü olarak ve biz diyerek, bir kadının feryadına ordular çıkaran Arap Mu’tasım, Kürd Selahaddin ve Türk Yavuz’un ruhuyla birleşmeliyiz.

21.yy’da İslam Dünyasının başlıca maddi-manevi güç faktörleri şunlardır: Kuzey-Güney ve Doğu-Batı arasındaki vazgeçilemez jeostratejik konum (Malaka, Hürmüz, Kızıldeniz, İstanbul boğazları) Dünyadaki enerji yataklarının yarısından fazlası (Petrol, gaz ve maden yatakları), Dinamik ve genç 2 milyarı aşkın nüfus, Kültür-tarih zenginliği ve Çin-Batı çatışması… Ancak tüm bu zenginliği mahveden etnik-mezhep parçalanmışlığı ve atalettir. Oysa mevcut yapay sınırları bile bozmadan yapılacak basit bir mal, sermaye, hizmet, insan ve teknoloji birliği tüm sorunları kolaylıkla çözebilir. Ve İslam Dünyasının tekrar başat güç yapmaya imkân verir. Tarih buna şahittir. Aksine Filistin benzeri olayalar, Keşmir, Arakan, Bosna ve Halepçe’de duymaya devam ederiz. Mehmet Akif’in Müslümanlık nerden bizden geçmiş insanlık bile… Şiiri çok anlamlıdır. Filistin için Batı’nın sokakları bizden haraketlidir.

Bu konuda Kudüs’ü almadan gülemem diyen ve 88 yıl sonra minderini Mescidi Aksaya koyan Selahaddin’i Eyyubi, İslam dünyasının ayrılığı halinde kabrimin köşesinde ızdırap çekerim diyen, Yavuz Sultan Selim ve Filistin’in bedeli sadece kandır diyen Abdülhamid Han bizlere başlıca rol modellerdir. Çünkü Filistin ve Kudüs, Dünyanın anahtarıdır. Kudüs’ün anahtarı kimin elindeyse Dünyayı o, yönetir.

İslam Dünyasının merkezi Bağdat’ı içindekilerle beraber yakan Hülagu (1258), insan cesetlerinin kokusuna dayanmayıp Bağdat’ın dışında kurduğu karargâhında, Bağdat’ın en büyük âlimleriyle görüşmek istediğini bildirir. Bugün Trump’ın karşısında gözleri titreyen Ürdün Kralı gibi o gün de koca kavuklu alimlerden kimse Hülagu’nun karşısına çıkamaz. Ancak daha sakalı çıkmamış genç Kadıhan, Hülagu ile görüşmek için yanına bir deve, bir keçi ve bir de horozla gider.

Hülagu tıfıl hocayı görünce koca Bağdat’ta “Bana göndermek için bula bula seni mi buldular. Gönderecek başka birini bulamadılar mı?” diye sorar. Kadıhan gayet sakin bir şekilde; “görüşmek için iri yarı, boylu poslu birini istiyorsan, bir deve getirdim. Sakallı yaşlı birisi ile görüşmek istiyorsan, bir keçi getirdim. Eğer gür sesli birisiyle görüşmek istiyorsan horoz getirdim. Üçünü de çadırın önüne bıraktım. Onlarla görüşebilirsin!” der.

Hülagu karşısındakinin sıradan birisi olmadığını anlar ve “şöyle otur bakalım” diyerek ilk sorusunu yöneltir. “Söyle bakalım, beni buraya getiren sebep nedir?” diye sorar. Kadıhan gayet sakin bir şekilde; “Seni buraya bizim amellerimiz getirdi. Allah’ın bize verdiği nimetlerin kıymetini bilemedik. Esas gayemizi unutup makam, mevki mal mülk peşine düştük. Zevk ve sefaya daldık. Cenab-ı Hak da bize verdiği nimetleri almak üzere seni gönderdi” der. Hülagu bu sefer ikinci sorusunu sorar. “Peki, beni buradan kim gönderebilir?” Cevap çok manidardır. “O da bize bağlı. Benliğimize dönüp ne kadar kısa zamanda toparlanıp, bize verilen nimetin kıymetini bilir, zevk ve sefadan, israftan, zulümden, birbirimizle uğraşmaktan vazgeçersek işte o zaman sen buralarda duramazsın”. Ve Moğollar 2 yıl sonra ilk mağlubiyetlerini Sultan Baybars’ın elinde Ayn Callut (Gazze yakınlarında bir köy) alırlar.

Tarih tekrardır ve bugün de aynı yolu kullanabiliriz. Bugün etnik ve mezhebi bölünmüşlük, Arapların ruhunu söken nefis hastalığı ve atalet (Kral Faysal, Çeçenistan kahramanı Hattap ve Usame Bin Ladin gibi birkaç kişi hariç); İslam dünyasının İsrail’den büyük problemidir. Öncelikle bunun çözülmesi ve İslam İşbirliği Teşkilatı altında veya yeniden askeri ve bağlayıcı adli kararlar alabilen, önce biz diyen, Türkiye, Mısır, İran, Pakistan, Endonezya ve Arabistan yarımadası arasında Bereketli Hilal Birliği üst kurumu kurulmalıdır. Aksi takdirde bizleri, tarihten silmek için tüm ordular Akdeniz merkezinde İslam Dünyasının çevresinde toplanmış durumdadır. Mısır’ın Gazze’ye 73’teki gibi acilen fitili ateşlemesi gerekmektedir.