“Ne yaparsınız eski aşkları?

Gereksiz gölgeler gibi bir yana mı atarsınız?
Bu donuk hayaller, ikinci bir yürek gibi,
Bir parçanız olmuştur sizin.”
Louise Colet

Benim için eski hatıralar, İslamcı geçmişimin hesabının görüleceği bir yerdi Kahire. Kavalalı Mehmet Ali Paşa ile birlikte batılılaşmanın muhasebesinin yapılacağı bir yer aynı zamanda. İslam medeniyeti varsa bu batı neden güçlendi ve islam coğrafyası güçlü olmak için batıya benzeme yoluna neden girdi? İslam sadece güç üzerinden, devletin fetihler yapabileceği, ganimetlere ulaştıran üç kıtada at oynatan dönemlere erişebilmek için bir zafer sarhoşluğunu mu ima etmeliydi?

Türkiye’nin Cumhuriyet inkılapları karşısında Mehmet Akif’in sığındığı Kahire bu mu? Türkiye’ye bakınca ne kadar arkaik bir çağdan kalmış, bizden 40-50 yıl geriden bu ülke mi Müslümana sığınak? Mısır Hidivi ailesinden Osmanlı’da İslamcılığın en tutarlı görüşlerini sergileyen Said Halim Paşa’nın memleketi. Sosyalist İslam’a yakın “Fizilalil Kuran” tefsirini edinmek için ekmeğimizden ve sigaramızdan kısıp cilt cilt külliyatını okuduğumuz Seyyid Kutup’un fikirlerine hayat veren coğrafyayı görmek, böyle bir karmaşaya mı sürüklemeli bizi? 

 Muhammed Kutup’tan İslami edebiyat ve sanat anlayışı kazanmak için bütün o geceler boyu kitap okumaktan yaşamaya zaman bulamadığımız tarihimle yüzleşmek demekti bir yerde Kahire. Müslüman Kardeşler teşkilâtının önde gelen liderlerinden Abdülkadir Udeh’in İslam Ceza Hukukunu okuyup İslam Devletinde geçerli olacak hukuk düzenini kurmaya çalıştığımız o romantik gençlik hataları. İdealist gençlerin otorite sahibi olmak amacıyla El-Ezher Üniversitesinde eğitim görebilmek için yayan yapıldak yollara düştüğü Kahire böyle mi olmalıydı?

Enver Sedat’ı bir törende öldüren Yüzbaşı Halid el-İslâmbûlî kahraman mı yoksa ülkesini kaosa sürükleyen bir kurban mı? Hasan El Benna’nın kurduğu Müslüman Kardeşler, Tahrir Meydanında toplanarak Hüsnü Mübarek’i alaşağı edip Mursi’yle iktidara ulaşan, rabia işareti ile çağdaş firavunlara isyan eden bir kurtuluş ordusu mu yoksa İslam muhayyilesinin son çırpınışı mı idi? Risaleler okuyup bir odaya tıkılmakla geçen bütün o tarihimiz bugünleri görüp hicrana düşmek için miydi?  Kafamda deli sorular, geziyorum Kahire’yi. Enver Sedat’ın öldürüldüğü platformu, görkemli mezarını görünce, hangi silahlı eylem bir milletin hayatını kurtaracak diye soru sormak lüks değil mi bir turiste?

Devrim mi Evrim mi?

30 milyona yaklaşan nüfusu ile kaos, fakirlik, plansızlık ve yoksulluğu ile sefaleti mücessem hale getiren bu şehir mi? Antik medeniyetin ayakta ve hayatta olan devasa eserleri ile mitolojinin gücü ile bugüne ulaşan Tanrı Krallara karşı Çoban Kralların ülkesinin bu düşüşü nasıl açıklanabilir? Antik Medeniyet seçkinler, asiller, saray çevresinde inşa edilebilen ihtişamlı bir geçmiş ise, bugünkü fakirlik ve sefalet, dış yardımlara muhtaç bir ülke, döviz sınırlaması ile hayati ihtiyaçlarına yabancı para bulmak için ülkeyi turistlere cennet, halkına cehennem kılan bu sonuçlar nasıl açıklanabilir?

Kafamda derin ve çetrefilli sorular ve turiste güzelliklerini sergileyen mekânlar çelişkilere düşürüyor beni. İhtişam ve sefalet, baskı, terör ve sindirilmiş halklar, ülkesi için mi yoksa ihtirası için mi hükmeden yöneticiler ile hareketli bir hayatı zevk arzu ve eğlenceli bir cümbüşe çeviren zenginler mi? Yoksa fakirliği görünen bir resme çeviren yoksullar mı? Bu ülkenin bir gerçeği? Tahlil, analiz ve bizi ikna eden bir yoruma ulaştıran çıkmadı aramızdan! MİT bile Seyyid Kutup’un Yoldaki İşaretler kitabını Türkiye’de bestseller kılarken ne öngörmüştü acaba? Modernleşmeyi Mısır üzerinden taklit eden Türkiye, İslamcılık için adresi de neden Mısır göstermişti?
 
Batılılaşmanın Dikenli Yolları

Başbakan idam eden ve darbelerle yönetimi sürdüren Mısır, Türkiye’nin 1960’lı yıllarını yaşıyor. Askeri yönetim herkesi sindirmiş ve ben tekbir getirdikçe, “Hazreti Mursi keremellahu veche” dedikçe neden gelip bana sarılıyor garip Müslümanlar? ve gözleri ışıldıyor? Minyeli Abdullah’ı yazan neden Türkiye’yi zemin kılmamıştı da Mısır’a taşımıştı bu mücadeleyi?

Tahtavi’nin nesnel batı yorumlarına bakınca aradan geçen 200 yıl bizi neden daha irrasyonel ve hamasete sığınan bir anlayışa ulaştırdı? Mısır’dan 40 yıl ilerde olan Türkiye tekrar Mısır anlayış ve zihniyetine düşmek için neden bu kadar iştahlı? Firavunlar ülkesinde hak ve batıl mücadelesi yoğun yaşanmış diyenlere selam söylemek Hasan el Benna'ya ,Mursi'ye rahmet dilemek de kişisel tarihimize bir vefa sayılmaz mı? Yoksa artık İslamcı değilim ve hatta dinle de mesafeliyim diye geçmişimizi sileyim mi? Türkiye neden bir muhasebe ve hesaplaşmaya girmez de hala hamaset ve hamakate prim verir?

Ve benden başka dert eden bulunmaz böyle konuları?

Sıla Hasreti

Mehmet Akif’in sıla hasreti ile mekân edindiği Han El Halil Çarşısındaki Fişavi Kıraathanesine gitmek, Necip Mahfuz’un yemek yediği lokantasına uğramak, Ettahrir'e yakın kitapçıları ve Mevlevihane’yi dolaşmak, Mühendisyn'de bir balık yemek, Cafe Laguna'da bir nargile tüttürmek planlarım arasında. Ne mümkün. Çarşıya girince, bir  kahve içmek turiste sunulan. Üstelik şenlikli bir kalabalık, oynak müzikler eşliğinde ve her bir kahveye davet çığlıkları arasında çarşının curcunası her şeyi birbirine karıştırdı.

Birer dolar dağıtıp kahve içerken, polisle çalgıcı ekibi arasında bir ağız dalaşı. Sanırım gürültüye karşı sakinliğe davet ediyor polis ama ne turist ağız tadıyla şenliğe katılabiliyor ne de sükûnet bu daracık sokaklarda kendine bir yer bulabiliyor. 

Hemen karşıdaki El Ezher, Sorbon ve Salamanca Üniversitesi ile aynı anda kurulmasına rağmen geçmişi ihtişamı ile yaşamak çabasından, haşr zeyl ve tekrardan bugüne ve geleceğe melhem olacak bir ufka sahip olamadı. Hemen yanıbaşındaki Muhammed Ali Camiindeki Hz. Hüseyin’in kesik başına yapılan türbe demirlerine yapışan öpen ve ağlayan ne Şiiler ve hemen yanıbaşındaki görkemli camide namaz kılan ne de Sünniler umutlu görünüyorlar.

Müze gezisinden sonra buluşma saatini beklediğimiz sırada Sisi askerlerinin karakol kurduğu alanda rabia işareti ve tekbir getirerek günlerce televizyondan seyrettiğimiz Tahrir Meydanı eylemlerine kendimi katıyorum. İçimdeki çocuğun sesini kırmayayım diye. Devrimci gençliğimize bir selam olsun diye de. Ne meydanlar bir atılıma çağrı ne eylemim devrime bir ima! Turist olunca hayatımızı adadığımız dava, teatral bir görünüme, turistik bir resme fit oluyor. İdealist devrimler gerçekleşmeyince midealist bir turist olmak ne kadar kolay!

Doğu bu iniş çıkışlar, darbeler, kaotik dönemler yaşamaktan yorgun düşünce en iyisi Nil’de bir tekne gezisi ve raks dans ve ışıklı Mevlevi gösterisi ile gezinin eğlenceli bir programı da olduğunu ispat etmek istiyor. Turisti müşteri görünce ona eğlenceli bir gece ayarlamak da ülkenin zenginliği. Kültürel bilinçlenme de “over dose” olmuşuz. Biraz eğlenmek de hakkımız. Turist dediğin sürekli yolunmak üzere yabancı diyarlara gelmiş bir kaz. Her beklentisinden yararlanmak gerekir. Para onda çünkü. Başka bir diyarda kazanmış ve buralara harcamak için gelmiş. Dövizleri geri götürmesine fırsat vermemek lazım. İstediği kadar cimri olsun. Buralara niye geldi?

O kadar yoğun düşünce, bireylerin, ülke tarihindeki önemsizliği dank edince kafamıza, dava diye yorulduğumuz hayatımız hiçbir yere ulaşmadığını kabullenince vur patlasın çal oynasın diyecektik sonunda. Her yeri bıngıl bıngıl titreyen dansözlere eşlik etmek, Kahireli kadınla evlenmeyen bakir sayılır diyenlere hak vermek için el çırpmak, her alanda kutsal virajlar alırken kıvırmak da bir yetenek bizlerde. 

Allah var, gecenin o vaktinde Nil’in esintisi, gemilerden yükselen müziğin şamatası, ne düşünce ne dert tasa bırakıyor kafamızda. Oynak bedenlere iştirak ederek hayatın şenlikli yanına düşmek de bir imtihan diye sarılıyoruz kameralara.