KÜRT BAROMETRESİNİN SONUÇLARI ADLI KAMUOYU ARAŞTIRMASI

Bu araştırmayı Kürt uzmanlar yapmıştır .

Nerina Azad Gazetesi /Erbil 

SONUÇLARI :

KÜRTLERİN ÜÇTE BİRİ TÜRKİYE İLE ENTEGRE OLMUŞ DURUMDA(Kendilerini ona çok yakın hissediyor )

ÜÇTE BİRİ ZAYIF BİR BAĞLA ONA BAĞLI(Olumsuz bakıyor )

ÜÇTE BİRİ İSE ORTADA…(Kararsız ).

TÜRKİYE KÜRTLERİ VE TÜRKLER BEDIUZZAMAN HAZRETLERİ VE TASAVVUF MEŞREPLERİNİN TESIRINDE

Osmanlıdan beri bu böyle 

Yeni bir şey değil 

Bu noktada Mısır,İran ,Irak vd .ülkelerdeki İslami siyasal veya Vahhabi gelişmelerden çok farklılar 

Tarihsel İslamın devamıdırlar .

Bir de Devletin yoğun asimilasyon proğramı burada etki etmiş durumda 

Tarihsel islam Kürtlerin dil ,kimlik ve statülerini reddetmemiş ,bilakis  bu günlerden  çok ileri ve adil uygulaması olmuştur .

Osmanlıda ,Selçukluda ve hatta Abbasiler’de Kürt Emirlikler çok geniş bir otonomiye  sahiptiler.

Eyyübiler ise zaten bir Kürt Devleti idi .1500’lere kadar Hasankeyf’te devam etmiştır (Sultan Halil Dönemi ).

Bu noktada Kürtlere en ağır ve menfi uygulamayı Tek Parti ve Kemallzm yapmıştır 
Chp ,Zafer ve İyi Parti bunun devamıdırlar .

Şu an yaşadığımız sıkıntılar onun yansımaları ve sancıları ..

TÜRKİYE KÜRTLERİ İRAN,IRAK VE SURİYE KÜRTLERİNDEN ÇOK FARKLI SOSYOLOJİK ŞARTLARA SAHİPLER

Eğilimleri çok farklı 

Bu ülkeleri gezmiş ,bir çok şeye şahit olmuş ,onları az çok okumuş ve araştırmış biri olarak yazıyorum 

KÜRT SORUNU İLE İLGİLENECEK KÜRT SİYASETÇİLER BU SOSYOYILOJİK GERÇEKLİĞİ GÖRMEZLERSE SÖZLERİ BOŞLUĞA SÖYLENEN SÖZLER OLUR.

Kürt Barometresi araştırdı: Kürtler kendilerini nasıl değerlendiriyor?

Kürt Araştırmaları Merkezi Direktörü Reha Ruhavioğlu ve Rawest Araştırma yöneticisi Roj Girasun, Erbil Forumu'nda Türkiye'deki Kürtlere ilişkin önemli bulguların yer aldığı "Kürt Barometresi" araştırmasının sonuçlarını kamuoyuna duyurdu.

28.02.2025, Cum - 14:47 

Nerina Azad Gazetesi /Erbil 

 Reha Ruhavioğlu ve Roj Girasun, Türkiye’de Kürtlere ilişkin tespitlerin yer aldığı Kürt Barometresi’nin sonuçlarını Erbil Forumu’nda açıkladı. Araştırmaya göre, Kürtlerin yüzde 73'ü Kürtçe eğitim talep ediyor ve yüzde 65'i silahlı mücadeleye karşı.

Rûdaw Araştırmalar Merkezi tarafından düzenlenen 3. Erbil Forumu’nda sunum yapan Kürt Araştırmaları Merkezi Direktörü Reha Ruhavioğlu ile Rawest Araştırma yöneticisi Roj Girasun, Türkiye'deki Kürtlere ilişkin önemli bulguların yer aldığı "Kürt Barometresi" araştırmasının sonuçlarını kamuoyuna duyurdu.

Neden Kürt Barometresi 

Sunumun başında Kürt Barometresi’nin amacı ve faaliyetleri şu şekilde özetlendi:

* Kürt toplumunun kimlik, tutum, duygu, kültür ve dil gibi alanlardaki çoğulculuğunu gözlemleyen bir iç izleme mekanizması oluşturmak,

* Yaşadıkları ülkelerin resmi verilerinde görünmeyen Kürtlere ilişkin bir veri tabanı oluşturmak,

* Farklı devletler altında yaşayan Kürtler arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları görmek,

* Karar alıcılar, akademi, medya vb. için rehberlik sağlamak,

* Arap Barometresi, Euro Barometresi gibi örneklerle karşılaştırılabilir, yüksek kaliteli bir Kürt Barometresi sunmak,

* Türkiye, Irak, İran, Suriye ve Avrupa'da projeler yürütmek.

Araştırma başlıkları

Barometrenin araştırma başlıkları ise, “Sosyo-demografik veriler, kimlik, ayrımcılık deneyimleri ve hisleri, ana dil, Kürt meselesi ve talepler ve popüler kültür” olarak sınıflandırıldı.

Türkiye'deki Kürt nüfusu yüzde 20 ile 25 arasında

Türkiye'nin batısına göç edenlerin oranı yüzde 20, batıda doğanların oranı ise yüzde 15.

Kürtlerin yaklaşık üçte ikisi Kürt şehirlerinde, üçte biri ise Türkiye’nin batısında yaşamaktadır. Batıda yaşayan Kürtlerin yarısı orada doğmuş.

Kürt nüfusu, Türkiye ortalamasına göre daha genç. Kürtlerin yaklaşık yüzde 60'ı 30 yaşın altındayken, bu oran Kürt olmayan nüfusta yüzde 42.

Kürt hanelerindeki kişi sayısı 4'ün üzerindeyken, Kürt olmayan nüfusta bu sayı 3'ün altına düşüyor.

Kürt gençlerinin eğitim seviyesi Türkiye ortalamasına yaklaşıyor. Ancak bu durum gençler ile aileleri arasında büyük bir uçurum yaratıyor.

Kürt illeri, Türkiye’de en dezavantajlı bölgeler arasında. Sosyo-ekonomik gelişmişlik açısından Kürt şehirleri, Türkiye’deki altı bölge kümesi içinde en geride olanıdır.

Kimlikleri dört gruba ayırmak mümkün:

Rûhavioğlu, Kürtler kendilerini demokrat, Kürdi ve dindar kimliklerle tanımladıklarını aktardı.

Reha Ruhavioğlu, “Türkiye'deki Kürtler Kürt kimliklerine sahip çıkan, demokrat değerleri benimseyen, aynı zamanda dinle barışık bir Kürt kimliğini taşıyorlar” dedi.

Buna göre, Türkiye'de Kürtlerin yaklaşık %40'ı daha özgürlükçü ve demokrat duygularını, tutumlarını öne çıkarıyor:

* Yüzde 40 - Özgürlükçü/Demokratik

* Yüzde 30 - Dindar/Muhafazakâr

* Yüzde 20 - Kürt haklarını önceliklendiren

* Yüzde 10 - Seküler + Atatürkçü

Ruhavioğlu, “Bu yeni yükselen bir şey, Kürtlerin yaklaşık yüzde 10'u laik ve Atatürkçü bir kimlik taşıyorlar” dedi.

Kürtler kendilerini nasıl değerlendiriyor?

Araştırmaya göre Kürtler kendilerini “demokrat, Kürt ve dindar” şeklinde üç kategoride değerlendiriyor.

Türkler arasında yaygın kimlikler Türk milliyetçiliği ve milliyetçilikken, Kürtler arasında ise demokratlık ve Kürt özgürlüğü ön planda.

Kürtler, dini inançlarını 10 üzerinden 6 olarak değerlendiriyor. Kürt Neteweperwerî (milliyetçiliği) ise 5,4 olarak değerlendiriliyor.

Ruhavioğlu, “Kürtler Türkiye ile kendilerini nasıl duygusal bir bağ içinde görüyorlar diye baktığımızda kabaca birbirine denk üç grupta tasnif edebiliyoruz. Türkiye'de yaşayan her üç Kürt'ten birisinin Türkiye ile duygusal aidiyet bağı güçlü. Her üç Kürt'ten birisinin de Türkiye ile aidiyet bağı zayıf. Geriye kalan bir kişi de ne güçlü diyor aidiyet bağına ne de zayıf diyor” dedi.

“Kürt Netevaperveri duygusu yükseliyor”

Reha Ruhavioğlu, şu değerlendirmeyi yaptı:

“Türkiye'de Kürt milliyetçiliğini araştırırken biz buna İngilizce Kurdish Nationalism diyemiyoruz. Kürt milliyetçiliği de diyemiyoruz aslında. Çünkü Türkiye'de Kürt milliyetçiliği başka bir form içinde. O yüzden ben oraya İngilizcesini de netevaperveri yazdık.

Türkiye'de Kürt neteveperveri yani Kürt milliyetçiliği diyebileceğimiz duygu yükseliyor. Bununla birlikte hala Türk milliyetçiliğinin yani Türklerle kıyaslayınca Türk milliyetçiliğinde çok yükseliyor.

Türkiye'de kendisini yüksek düzeyde neteveperver kabul eden Kürtlerin oranı yüzde 31 ama kendisini yüksek düzeyde Türk milliyetçisi kabul eden Türklerin oranı da yüzde 60.

Kürt milliyetçiliğinde birbirine denk üç grup varken Türk milliyetçiliğine daha çok orta ve yüksek düzeyde bir şey var.

“Türkiye'de Kürtlerin üçte ikisi Kürt kimliğini güçlü bir şekilde sahipleniyor”

Bununla birlikte bizim Kürt kimliğini sahiplenme endeksi diye bir endeksimiz var. Bu endeks farklı soruların bir araya gelip oluşturduğu bir değişkenden oluşuyor. Bu endekse göre Türkiye'de yaşayan Kürtlerin üçte ikisi Kürt kimliğini güçlü bir şekilde sahipleniyorlar. Bu üçte ikisinin içinde sadece Kürt siyasi partisine oy verenler değil daha heterojen bir grup var.

Son yaklaşık 10 yıldır, yani bir önceki çözüm sürecinden bu yana Kürt kimliği artık Türkiye'de açıklıkla taşınan bir kimlik, gösterilen bir kimlik. Bu da Kürt kimliğiyle aidiyet bağını güçlendiriyor.

Türkiye’de Kürtçenin durumu

Araştırmaya göre:

* Kürtlerin yüzde 30'undan daha azı Kürtçeyi iyi konuşuyor.

* yüzde 31'i, başlangıç öncesi veya orta düzeyde konuşabiliyor.

* Her 5 kişiden 2'si için dil, yaşamda neredeyse hiç yok.

* Kürt kimliğinin gücü ile Kürtçe konuşma düzeyi arasında güçlü bir ilişki de bulunmuyor.

Ruhavioğlu, “Kürt kimliğinin Kürtçe ile güçlü bir ilişkisi var. Kürtçe güçlü olduğunda, Kürt kimliğine aidiyet güçleniyor, Kürtçe zayıfladığında onda da bir kayıp görüyoruz” dedi.

“Nesiller arasında Kürtçe kullanımı azalıyor”

Rawest Araştırma yöneticisi Roj Girasun da, “Bununla beraber Türkiye'de nesiller arasında Kürtçe kullanımının azaldığını görüyoruz. Bu biraz asimilasyon politikalarıyla alakalı, biraz modernleşmeyle alakalı, şehirleşme ve aktarımın zayıfıyla alakalı. Dilin kullanımı azalsa dahi Kürtlerde, Kürtçenin eğitimde, kamu hizmetlerinde kullanımına dair taleplerde bir gerileme yok” yorumunu yaptı.

Her 100 Kürt'ten yaklaşık 80'inin Kürtçenin hem eğitimde hem de kamu hizmetlerinde kullanılmasına dair bir talep olduğunu belirten Girasun, “Bu siyasi parti fark etmeksizin neredeyse bütün Kürtlerin ortak müşterek taleplerinden birisi olarak gözler önüne çıkıyor” dedi.

“Kürtlerin yaklaşık yüzde 65'i kategorik olarak silahlı mücadeleye karşı”

Kürt Barometresi Türkiye'deki hükümet ile PKK arasındaki yeni sürece dair üç araştırma yaptı.

Bu araştırmalara dayanarak, Kürt toplumunun silahlı mücadele konusundaki görüşlerini şu şekilde kategorize edildi:

* Üçte ikisi (yüzde 65) kesinlikle silahların susmasından yana,

* Yüzde 20’si silahsızlanmayı destekliyor ancak endişeleri var,

* Yüzde 15 civarı ise şu anda silah bırakılmasına onay vermiyor.

Roj Girasun, “Aslında Öcalan'ın dün yaptığı çağrının Kürt toplumu nezdinde bir sosyolojik karşılığı olduğunu gözlemleyebiliyoruz” dedi.

Kürtlerin ana talepleri neler?

Reha Ruhavioğlu, Türkiye'de Kürt toplumunun taleplerini ana hatları ile şöyle sıraladı:

“Birincisi eşitsizlik ve eşitsizliğin giderilmesi. Ayrımcılık bağlamında eşitsizlik, hem ekonomik kalkınma bakımında eşitsizlik, hem de sosyokültürel eşitsizliği dahil edebilirsiniz.

İkincisi, bir anayasal tanınma yani Kürt kimliğinin resmi olarak tanınmasıyla ilgili bir beklenti ve talep olduğunu söyleyebiliriz.

Üçüncüsü, siyasi katılımın güçlenmesi ve siyasi katılım hakkında eşitlik verebiliriz. Bunu kayyum atamaları gibi bir düzenin geri alınmasından güçlü bir siyasi katılıma kadar genişletebiliriz. Yani siyasi katılımla ilgili skala geniş olmakla birlikte konularımızdan bir tanesi bu.

Başka önemli bir şey, Kürtçe eğitim ve konuşma hakkının garanti altına alınması. Kürt meselesinin nihai olarak çözülmesi Türkiye'deki en büyük taleplerden birisi.”

Kürtlerin yüzde 73’ü kimliklerinin tanınmasını ve anadilinde eğitim istiyor

Kürtçeye dair talepler başta olmak üzere Kürtlerin kimlik ve diğer haklara ilişkin taleplere ne derecede destek olduğu soruldu.

Araştımaya göre,

* “Kürt çocuklarına anadilinde eğitim hakkı verilmelidir” diyenlerin oranı yüzde 73.

* “Kürt kimliği anayasada yer almalıdır” diyenlerin oranı yüzde 71.

* “Kürtçe resmi dil olmalıdır: yüzde 60

* Kürt şehirleri ekonomik olarak gelişmelidir: yüzde 81

* Belediyelerin yetkileri artırılmalıdır: yüzde 75

* Kürtlerin özerkliği olmalıdır: yüzde 60

“’Türkiyelileşme’ bir siyasi stratejidir”

Arşatırmada “Türkiyelileşme” kavramına da yer verildi.

“Türkiyelileşme, Kürtlerin kimlik ve haklarını koruyarak ve ayrılıkçı taleplerden vazgeçerek Türkiye'ye gönüllü entegrasyonunu amaçlayan bir siyasi stratejidir” tespitine yer verildi.

“Türkiyelileşmeye destek artıyor”

Roj Girasun, “’Türkiyelileşme’ meselesi Kürt siyasetinin gündeminde olan bir mesele hem de aynı zamanda Kürt entelektüellerinin uzun zamandır tartıştığı bir mesele. Bunu Kürt toplumuna yıllardır soruyoruz ve bu konudaki değişimi hesaplamaya çalışıyoruz. Görünen yıllar içerisinde bu Türkeleşme siyasetine desteğin ve farklı siyasi partilere oy veren Kürtler nezdinde de bu desteğin arttığını görüyoruz” dedi.

“Kürtlerin Kürtçe ile en yüksek ilişkisi müzik”

Kürtlerin Kürtçe ile en yüksek ilişkisi müzik tüketimi.

Araştırmaya göre, Türkiye'de yaşayan yetişkin Kürtlerin yaklaşık yüzde 85'i gündelik hayatlarında az ya da çok yoğun ya da düşük bir şekilde Kürtçe müzik dinliyorlar.

Yine yetişkinlerin yaklaşık yarısı hayatlarında en az bir kere ama hayatlarında en az bir kere bir Kürtçe film izlediklerini söylüyorlar.

Yüzde 44'ü hayatlarında en az bir kere bir Kürtçe konsere gittiklerini ve 3'te 1'i de en az bir tane Kürtçe kitap okuduklarını söylüyorlar.

Kürtçe popüler kültür alanı oluşuyor

Araştırmaya göre, Kürtçe popüler kültür alanı oluşuyor.

Kürtçe müzik dinlemeye, konserlere gitmeye, haberleri takip etmeye, film izlemeye veya Kürtçe kitaplar okumaya yönelik geniş bir ilgi var.

En sevilen Kürt sanatçılarının ilk sıraları değişmiyor, ancak daha fazla çeşitlilik var.

İlk 5 sıra ise şöyle:

* Ahmet Kaya

* Şivan Perwer

* Ciwan Haco

* Aynur Doğan

* Mem Ararat

Reha Ruhavioğlu, “Kürtler en çok neyi, kimleri dinliyorlar diye baktığımızda bu isimleri görüyoruz. Top 5'e baktığımızda hala geleneksel Kürt müzik dünyasının isimleri olmakla birlikte listenin yenilendiğini görüyoruz. Gençleştiğini ve çeşitlendiğini görüyoruz. Listedeki geleneksel müzisyenler olarak yerlerini korurken bir önceki kuşak, artık Aynur Doğan ve Mem Ararat gibi, Rojda gibi yeni müzisyenler de bu listeye dahil oluyorlar. Yani Kürt müziği çeşitleniyor ve modernleşiyor” diye konuştu.

Kürtlerin yemek zevki hala geleneksel

Ruhavioğlu, “Bununla birlikte Türkiye Kürtlerinin yemek zevkine baktığımızda Türkiye Kürtlerinin yemek zevkinin, yemek ilgisinin hala geleneksel olduğunu görüyoruz” dedi.

“Kürt şehirlerinde yaşayan Kürtlerle metropollerde yaşayanlar arasında ayrım derinleşiyor”

Roj Girasun, sunumn sonunda ayrıca şu bilgileri paylaştı

“Şimdi uzun süredir Türkiye'de yaşayan Kürtlerle ilgili sorduğumuz sorularda net bir ayrışma ortaya çıkıyor. Artık bölge ve batı Kürtleri diye bir ayrım var. Yani Kürt şehitlerinde yaşayan Kürtlerle Türkiye metropollerinde, Batı metropollerinde yaşayan Kürtler arasında bir sosyolojik ve siyasal ayrım derinleşiyor.

“CHP’ye yakınlık öne çıkıyor”

Bölgede yaşayan Kürtlerde Kürt kimliği ve partili kimlikler daha güçlü şekilde ifade edilirken, Batı'da yaşayan Kürtlerde muhalif kimlik öne çıkıyor. Örneğin Cumhuriyet Halk Partisi'ne bir yakınlık öne çıkıyor. Bu Türkiye muhalefetine yakınsamayla alakalı bir şey.

İkinci mesele Türkiyelileşme meselesi. Çok ciddi bir tartışma konusu olduğu için bir daha altını çizmek gerekiyor. Bunun aslında Kürt siyasetinin çizdiği bir projeden ziyade bir süreç olarak artık ileri geldiğini, toplumun Türkiyelileşme yönünde bir eğilim göstermeye başladığını, sosyolojik olarak buna dönük bir eğilim sergilediğini görüyoruz.

“Türkiye'de Kürt kimliği politik olarak gerilemedi”

Belki siyaset artık bunu sadece projelendirebiliyor. Bir diğer mesele bu Kürtçenin kullanımı meselesiyle alakalı. Yine altı çizilmesi gereken mesele.

Sıklıkla Türkiye'de Kürtlerin Kürtçe konuşmadığı, Kürt dilinden, kimliğinden vs. uzaklaştığına dönüken eleştiriler hem de tartışmalar gündeme geliyor. Bu bir argüman haline de getirilebiliyor. Ancak bununla beraber Türkiye'de Kürt kimliğinin, kültürel olarak zayıflasa bile politik olarak gerilemediğini çok net bir şekilde ifade edebiliyoruz.”

“Demirtaş fenomeni”

Girasun, “Bu araştırmanın ve diğer araştırmalarında ortaya çıkan bu sivilleşme ve Türkiyelileşme meselesinin bizi çıkardığı başka yerlerde var. Bir Selahattin Demirtaş fenomeninin son dönemlerde araştırmalarda güçlü şekilde görünür olduğunu görüyoruz. Bu hem Kürt toplumunun sivilleşme hem demokratikleşme hem de Türkiyelleşme sürecinin sözcüsü ikonu olarak Demirtaş'ın öne çıkmasıyla alakalı olabilir” dedi.

Sonuç olarak

Araştırmanın sonucunda ise şu tespitler yer aldı:

* Kürtler arasında sosyo-demografik bir değişim yaşanıyor. Hareketlilikleri azalıyor. Kırsal nüfus azalmış, kentsel nüfus artmış. Göç düzeyleri, genel olarak Türkiye’nin göç düzeylerine benzemeye başlamıştır.

* Kürt nüfusu, Türkiye ortalamasından daha gençtir. Nüfusun neredeyse yüzde 60’ı 30 yaş altıdır. Bu oran, Kürt olmayan nüfus için yüzde 42’dir. Ancak, Kürt nüfusundaki artış yavaşlamaya başlamıştır.

* Kürt gençliğinin eğitim seviyesi, Türkiye ortalamasına yaklaşmaktadır. Ancak bu, gençlerle aileleri arasında geniş bir uçurum yaratmaktadır. Bu durum, nesiller arası çatışmaların temelini oluşturur.

* Türkiye’deki Kürt toplumunda sekülerleşme dinamiği, Türkiye ortalamasından daha güçlü, hızlı ve derindir. Küresel ve Türk sekülerleşme eğilimlerine ek olarak, baskın (Kürt) siyasetten de güçlü bir etki vardır.

* Uzun süreli ikili siyasi manzara, en azından kısmen değişiyor. Parti tercihlerinden bağımsız ara kategoriler, iki kutup arasında şekilleniyor. Bu kategorilerin farklılaşması, özellikle oy kullanmayanların özelliklerine ve eğitimli Kürtlerin politik davranışlarındaki çeşitliliğe bakıldığında fark edilebilir. Eğitimli katılımcılar ve gençler daha çeşitli ve renkli entelektüel ve politik yaklaşımlar sergiliyorlar. Entelektüel duruşları, politik tercihlerinden bağımsız olarak, iki ana akım politik kutuptan farklılık gösteriyor.

* Yaklaşık 10 yıl önce Kürt nüfusu daha özgüvenliydi ve taleplerini daha yüksek sesle dile getiriyordu, daha umutluydu. Bugün ise, Kürt meselesi de dahil olmak üzere siyasete olan ilginin azaldığı görülüyor.

* Daha önceki radikal eğilimlerin azaldığı ve ana akım eğilimlere daha yakın bir hale geldiği görülüyor. Bu evrimin, sivil taleplerin ve sivil siyasetçilerin ön plana çıkmasının nedeni olduğu değerlendirilebilir.