Eğer desek ki Avrupa Rönesans Çağı, Arapların Altın Çağı’ndaki başarılarının alınmasıyla başladı, bu sözümüz kesin ve kanıtlanmış bir gerçek olur. Bunu, Avrupalıların Arap diyarlarından getirdiği Arapça kitapların çokluğu, daha da önemlisi bu kitapların Arapça olarak basılıp kendi şehirlerinde okutulması ispatlar. Zira Arapça o dönemde Avrupa’da ilmin diliydi.

Ancak Arapça kitaplar başka şekillerde de kullanıldı. Bu kitaplar, Arap âlimlerinin keşif ve başarılarını çalıp bunları Avrupalı bilim insanlarının adıyla kaydetme yönünde de istismar edildi. Gerçekte Avrupalı bilim insanı doğayı inceleyerek bir keşfe ulaşmadı; bir Arapça kitaba baktı, içindekini aldı ve bunu kendi keşfiymiş gibi yayımladı. Bu durum artık Batı dünyasında da bilinen bir hakikattir.

Bu konuda örnek çoktur. Bunlardan biri de küçük kan dolaşımının İngiliz bilim insanı William Harvey tarafından keşfedildiği iddiasıdır. Ancak sonradan ortaya çıkmıştır ki William Harvey’in yayımladığı bilgiler, İbnü’n-Nefis’in “Şerhu Teşrîhi’l-Kânûn” adlı eserinden alınmış ve orada bu keşif ayrıntılı bir şekilde anlatılmıştır.

En iyi örnek ise Newton’un yaptığı intihallerdir. Burada sadece onun hareketin üç yasasını Arapça kitaplardan çaldığını göstermekle yetineceğim. Söz konusu üç yasa şunlardır:

Newton’un 1. Hareket Yasası:

“Bir cisim, üzerine dışarıdan bir kuvvet etki etmedikçe, ya durgun kalır ya da düzgün doğrusal hareketine devam eder.”

Bu yasa, İbn Sînâ’nın “İşârât ve Tenbîhât” adlı eserinden alınmıştır. İbn Sînâ şöyle der:

“Bilirsin ki, bir cisim kendi doğasına bırakıldığında ve dış etkilerden arındığında, belli bir yerde ve belli bir biçimde bulunmak zorundadır. Çünkü doğası, o durumu gerektirir.”

Newton’un 2. Hareket Yasası:

“Bir cismin ivmesi, ona etki eden kuvvetle doğru orantılıdır.”

Bu yasa, Fahreddin er-Râzî’nin “el-Mebâhişü’l-Meşrıkıyye” adlı eserinden alınmıştır. Orada şöyle denir:

“İki cisim hareket etme kabiliyetinde farklılık gösteriyorsa, bu fark hareket eden şeyden değil, uygulanan kuvvetin farklılığından kaynaklanır. Çünkü büyük cisimdeki kuvvet, onun bir parçası olan küçük cisme göre daha fazladır. Zira küçük cisimdeki şey, büyük cisimde de vardır; hatta fazlasıyla vardır.”

Newton’un 3. Hareket Yasası:

“Her etkiye karşı, eşit büyüklükte ve zıt yönde bir tepki vardır.”

Bu yasa da Fahreddin er-Râzî’nin aynı eserinden alınmıştır. Râzî şöyle der:

“İki kişi tarafından eşit kuvvetle çekilen bir halka ortada sabit kalıyorsa, şüphe yok ki her biri, diğerinin etkisini dengeleyen bir kuvvet uygulamıştır.”

René Descartes de, İmam Gazâlî’nin eserlerine benzer şekilde uzun dipnotlar düşmüştü. Bu konuyu araştırmak isteyen Mısır Evkaf Bakanı Dr. Mahmud Zakzuk, bu alanda doktora yapmak istemiş ancak Alman yetkililer buna izin vermemişti.

Turan Kışlakçı